Hastalık ailevidir ve sebebi buğday, arpa, yulaf ve çavdarda bulunan glüten ve gliadin adındaki proteine olan duyarlılıktır. Sonuç olarak yağ asitlerinin sindirimi bozulmuştur.Sağlıklı bebeklerin 6-9 ayları arasında unlu gıdalarla beslendiklerinde kilo kaybettikleri, huzursuzlaştıkları, açık renkli, pis kokulu yağlı bir dışkı (steatore) çıkardıkları görülmüştür. Bir süre sonra mide şişmeye başlar, kol ve bacaklar aşırı derecede zayıflar, çocukta kötü beslenmeyle ilgili hastalıklar (anemi, raşitizm v.b.) meydana gelebilir. Tedavide glutensiz beslenme önemlidir. Bu amaçla bazı ülkelerde glutensiz (mısır veya pirinçten yapılmış) özel un ve ekmekler satılmaktadır. Ayrıca anemi için B12 vitamini verilir.Çölyak sprue, nontropik sprue ve glutona duyarlı enteropati olarak da bilinir. Çölyak hastalığı ince bağırsağın glutona (çavdarda, buğdayda ve arpada bulunur) olan hassaslığıdır. Bu hassaslığın neticesinde ve iltihaplanmaya bağlı olarak, ince bağırsak astarının hasar görmesi suretiyle gelişen, yiyecekleri emme yetersizliğidir.
Yulaf da bünyesinde başka tür bir gluton bulundurur. Yapılan araştırmalara göre çölyak hastası insanların yulaf yiyebileceği belirtilmiştir. Çölyak hastası bireylerde, demirin, folik asidin veya ikisinin birden eksik emilmesinden dolayı kansızlık görülebilir. Kalsiyum ve D vitamininin yetersiz emilmesi ise östeoporoza sebebiyet verir. Çölyak hastalığı çocuklarda da görülebilen bir hastalıktır.
BELİRTİLERİ
Belirtiler kişiden kişiye, yetişkin ve çocuklarda farklılık gösterebiliyor. Örneğin; çocuklarda huzursuzluk, kusma, karın bölgesinde şişkinlik ve ağrı, iştahsızlık, ishal, boy uzamasında yavaşlama gibi belirtiler görülürken yetişkinlerde kansızlık, boy kısalığı, nedeni bilinmeyen böbrek hastalığı, kemik zayıflığı gibi belirtiler görülür. Teşhis yalnızca belirtilerle konamaz. Bu belirtilere bağlı kalarak ancak çölyak hastalığı hakkında şüphe oluşur ve gerekli kan testi, ince bağırsak biyopsisi istenir. Sonuca göre çölyak tedavisi uygulanır.
TEDAVİ YÖNTEMLERİ
Çölyak hastalığının erken evrelerde teşhis edilmesi zordur. Teşhise dayalı çalışmalardan testleri, katı dışkı tahlilleri ve barium yutulduktan sonra çekilen bağırsak röntgenleri, çölyak hastalığının tanısında yardımcı olur. Bu hastalığa dair şüpheler, mikroskopik anormalliklerin görüldüğü bir biyopsi testinden sonra sonuçlanacaktır.
Glüten içermeyen bir beslenme düzeni, bu hastalığın ana tedavi yöntemidir. Glüten sadece tahıllarda ve buğdayda bulunmaz. Birçok hazır besin glüten içerir. Glütene hassas insanların yiyecek etiketlerini incelemeleri ve etiketsiz olarak üretilmiş besinlerden uzak durmaları gerekmektedir.