Kanser Sözlüğü

Akit: Allojenik KİT (doku uyumlu vericiden alınan iliğin hastaya verilmesi)

Akut: Hızlı, kısa süreli

Alfa-fetoprotein (ALP): Germ hücreli tümörlere özgü biyokimyasal gösterge

Alopesi: Saç kaybı       

Alternatif tıp: Tıbben kabul edilmiş tedaviler dışındaki, tamamlayıcı tedaviler

Analjezik: Ağrı kesici

Anemi: Kansızlık

Anksiyete: Endişe

Anoreksi: İştahsızlık

Antiemetik: Kusma önleyici

Antienflamatuar: İltihap (yangı) azaltıcı

Antioksidant: Oksitlenmeye karşı koruyucu

Biyolojik tedavi: Bedenin savunma sistemini uyararak tedavi etme yöntemi

Biyopsi: Teşhis koymak amacıyla, hücre ve doku örneği alınması. Alınan parçaların mikroskop altında incelenmesi. Biyopsinin iğne yardımıyla yapılmasına iğne biyopsisi adı verilir. İnce ya da kalın iğne biyopsisi olabilir.

Blast: Hücrelerin olgunlaşmamış anormal şekliBrakiterapi: Doğrudan tümöre yada çok yakınına radyoaktif madde yerleştirilmesi (implantasyonu) ile yapılan internal tedavi biçimi. Bazı durumlarda internal radyasyon tedavisi denir.

Böbrek kanseri

BT Bilgisayarlı tomografi: X ışını aracılığı ile görüntüleme

c-ç

DNA: Kromozomlarda genlerin temel yapısı

e

Eksternal (dışarıdan) ışınlama: Kanser hücrelerine yüksek enerjili ışın vermeyi amaçlayan bedenden belli uzaklıktaki bir cihazdan yapılan tedavi.

Ekstravazasyon: Damar dışına ilaç veya serum sızması

Emboli: Damarı tıkayan pıhtı

Enflamasyon: İltihap, yangı

Endometrium kanseri


Evreleme: Vücuttaki yayılımına göre kanser hastalığın derecesinin belirlenmesi 

Florid: Dişlerin zarar görmesini engelleyen kimyasal bileşim.

Folik asit: Hücre çoğalmasında etkili bir vitamin

Fotosensivite: Işığa aşırı duyarlık

g

Gen: Kromozomu oluşturan kalıtım bilgilerini taşıyan yapılar

Gen Tedavisi: Kalıtsal hastalıkları gen nakli yaparak düzeltme

Gen Testi: Kalıtsal hastalıkları bozuk geni arayarak bulmaGray: Radyasyonda emilen doz birimi ( 1 Gy = 100 Rad)


h

Hematolog: Kan bilim uzmanı

Hemogram: Tam kan sayımı

Hiperkeratoz: Deride aşırı kalınlaşıp sertleşme

HLA tiplemesi: Kemik iliği nakli için hastadan ve yakınlarından kan alınarak doku grubu antijenlerinin belirlenmesi

ı-i-j

İmmunoterapi: Bağışıklığı artırıcı ilaçlar ile tedavi

İnsidans: Sıklık

İnternal ışınlama: Radyoaktif madde içeren taşıyıcıların dokuya yerleştirilerek yapılan tedavi.

İnterstisyel tedavi: Radyoaktif maddenin doku içine yerleştirilmesi ile yapılan tedavi.

İntra-operatif ışınlama: Eksternal tedavinin bir çeşidi. Cerrahi ile aynı anda tümör yatağına ve çevresini yüksek dozlar kullanılarak yapılan ışınlama.

İntrakaviter tedavi: Radyoaktif maddenin beden boşluklarına yerleştirilmesiyle yapılan tedavi.

İntramüsküler (İM): Kas içine

İntratekal (İT): Beyin-omurilik sıvısı içine

İntravenöz (İV): Damar içine

İnvazif: Yayılımcı

İnvaziv Kanser: Kanserin vücudun belirli bir bölümünde oluşması ve diğer dokulara yayılmasıdır. 

k

Kanser

Karsinom: Kötü huylu, habis, malign

Kateter: Sıvıların bedene girmesini sağlayan, kanala takılan tüp.

Kemoterapi: Kanser hücrelerini etkileyen ilaçlarla yapılan tedavi.

KİT: Kemik iliği transplantasyonu, ilik nakli (AKİT: Allojenik KİT, OKİT: Otolog KİT)

Klinik Çalışmalar: Gerçek hastaları kapsayan araştırmalardır.

Kolon kanseri

Kolonoskopi: Uzun, esnek ve ucunda kamera, ışıklı, kesme ve toplama düzeni bulunan ve makattan girilerek kalın barsaktakianormalliklerin taramasının    yapılması ve incelenmesidir.

Kolposkopi: Büyüteçli bir alet yardımıyla rahim ağzının gözlenmesi ve incelenmesidir.

Konstipasyon: Kabızlık

Konvansiyonel tedavi: Bilinen standart tedavi biçimi

Kromozom: Kalıtım materyeli

Kronik: Uzun süreli, yavaş gelişen

l

Laparoskopi, laparatomi: Vücut boşluklarının cerrahi olarak açılarak veya bir boru ile girilerek tetkiki, gerekirse tedavisi

Lenf bezleri: Vücutta savunma hücrelerini üreten bezler

Lenfoma: Lenf sisteminden kaynaklanan kanser türü

Lob: Parçalı organlarda bölüm, kısım (Akciğer lopları, Karaciğer lopları vb.)

Lökopeni: Akyuvar sayısı düşüklüğü

Lomber ponksiyon: Beyin omurilik sıvısını incelemek için belden iğne ile sıvı alınması

Lösemi: Kan kanseri. ALL (Akut lenfoblastik lösemi); AML (Akut myeblastil lösemi); 

Mamografi: Anormal durumların kontrolü için memenin röntgen filminin çekilmesidir.

Mastektomi: Kanserin bulaştığı göğsü almaya yönelik yapılan cerrahi müdahale, meme ameliyatı.

Medikal onkoloji uzmanı: Kanseri kemoterapi ile tedavi etmeye çalışan hekim.

Melenoma: Deriye rengini veren hücrelerin içinde kanserli hücrelerin bulunduğu deri kanseri türüdür.

Meme kanseri

Metastaz: Kanserli hücrelerin kan-lenf damarları veya komşuluk yoluyla diğer organlara yayılması

Mide kanseri

Morfin: Kuvvetli ağrı kesici

MR Manyetik Rezonans: Mıknatıs ve radyo dalgaları aracılığı ile görüntüleme
n

Nonmelenoma: Melenom olmayan deri kanseri türüdür.

Nötrofil: Akyuvarların enfeksiyonlara karşı savunmada önemli bir grubu

Nötropeni, Febril nötropeni: Akyuvarların bir bölümü olan nötrofil denen parçalı hücrelerin azalması. Bu azalma ateşli ise febril nötropeni adını alır.

Nüks: Tekrarlama, 


o-ö

Onkoloji uzmanı: Kanser tedavisinde üst ihtisas yapmış, uzmanlaşmış doktor.

Opioid: Uyuşturucu ilaç

Oral: Ağız yolu ile

Özel Prostat Antijen Ölçümü: Kandan yapılan ve prostat kanserinin erken tanısında kullanılan bir testtir.

Palyatif Bakım: Kişinin yaşam kalitesini arttırmaya yönelik, geçici yarar sağlamak üzere yapılan tedavi.

Pankreas kanseri

Pap Smear: Rahim ağzını değerlendirmek, enfeksiyon ve kanser aramak için yapılan inceleme.

Parsiyel Remisyon: Tümör boyutlarının ilk boyutlarından en az ½’den fazla küçülmesi

Patolog: Kanserli dokuyu mikroskopla inceleyip tanı koyan bilim adamı

Perfüzyon: Sıvının damar yolu ile verilmesi

Periferik: Kan yayması.Kan hücrelerinin çevre kanından alınıp, boyanıp mikroskopta incelenmesi

PET (Pozitron Emisyon Tomografisi): Bir nükleer tıp yöntemi ile bilgisayarlı tomografinin birlikte kanserli hücrelerin belirlenmesine ve değerlendirilmesine dayanan görüntüleme yöntemi.

Polip: Genellikle iyi huylu olarak içi boş organlarda (ince barsak, kalın barsak, mesane gibi) gelişen tümörlerdir. Bazısının kötü huylu kansere çevirme olasılığı vardır.

Prognoz: Hastalığın nasıl ilerleyeceğini ve iyileşme ihtimalini belirtmek için kullanılan bir terimdir.

Prostat kanseri

Protez: Bedene sonradan eklenen insan yapısı organ. Meme, bacak protezi gibi.

Radyasyon fizikçisi: Radyoterapi tedavisinde tedavi dozu ve mikdarını hesaplıyan fizik uzmanı.

Radyasyon onkolojisi uzmanı: Radyoterapi tedavisinde uzmanlaşmış doktor. 

Radyoterapi: Yüksek enerjili ışınların kullanılması ile kanserli hücrelerin bölünmesinin ve çoğalmasının önlenmesidir.

Rahim kanseri

Refrakter hastalık: Kanserin tedaviye dirençli olması durumu

Remisyon: Hastalığın belirti ve bulgularının geçici veya sürekli olarak ortadan kalkması

Risk Faktörleri: Kişilerin, alışkanlıklar (sigara alkol gibi) veya genetik ve aile geçmişi sebepleriyle hasta olma ihtimalinin, riskinin artması.

Selim (benign) tümör: Kanser olmayan ve bedenin diğer organlarına sıçramayan iyi huylu tumor.

Semptom: Belirti

Serebral, Kranial: Beyine ait

Simülasyon: Tedavi edilecek alanı belirlemek, işaretlemek ve planlamak için yapılan işlemler.

Sintigrafi: Radyoizotop enjekte edilerek görüntüleme

Sistemik hastalık: Tüm vücudu ilgilendiren veya vücuda yayılmış hastalık

Stabil hastalık: Hastalığın tedavi sonrası iyileşmeme veya kötüleşmeme, aynı kalma durumu

Steroid: Kortizon. Tedavide kullanılan bir çeşit hormon

Stomatit: Ağız yarası

Subkutan (SC): Derialtı

Sürvi: Sağkalım

Transplantasyon: Organ nakli

Trombosit: Kanın pıhtılaşmasını sağlayarak kanamayı durduran özel kan hücreleri.

Tümör marker: Tümör belirleyici, gösterge (AFP, CEA gibi)

Tümör, Ur, Neoplazma: Hücrelerinin kontrolsüzce gereğinden fazla çoğalarak oluşturdukları iyi ya da kötü huylu kitle

Tomografi (Bilgisayarlı Tomografi, BT) : Röntgen ışınları kullanılarak vücudun içinin görüntülenmesi