Soğuk algınlığı ve grip (nezle), üst solunum yollarının virüs kökenli (viral) enfeksiyonlarıdır ve günümüzde insanların doktora gitmelerine neden olan rahatsızlıkların en başında gelirler. Soğuk algınlığına yol açan 200′den fazla virüs vardır. Buna karşılık, gribin üç ana türü bulunur A, B ve C. Dünya nüfusunun neredeyse yarısı yılda bir kez ğuk algınlığına yakalanır ve bu durum siki la soğuk sonbahar ve kış aylarında gerçek şir. Grip daha az insanı etkiler ve kışın sal; haline görülür. Soğuk algınlığı ve griple mücadele etmenin en etkili yolu vücudunu olabildiğince zinde ve sağlıklı tutmaktır.
Soğuk algınlığı ve grip son derece bulaşıcıdır. Havadaki müküs zerrecikleriyle yayılır. Müküs zerreleri hasta birinin öksürmesi, hapşırması ya da soluk alıp vermesiyle havaya geçer. Virüsler fiziksel temas ile de geçebilir, yani ellerine virüs bulaşan bir kişi gözüne ya da burnuna dokunduğunda, virüsü geçiş yapabileceği noktalara taşımış olur. Etkilenen biri virüsü çok kişiye bulaştırabilir. Belirtilerin gelişmeye başlamasından bir gün öncesi virüsün en çok bulaşacağı dönemdir.
İŞARET VE BELİRTİLERİ
Soğuk algınlığı da, grip de enfeksiyon başladıktan bir, iki gün sonra belirtiler üretmeye başlar. Bazı belirtiler ortaktır, ancak grip belirlileri birkaç saat içinde çarpıcı biçimde kötüieşir ve çok daha şiddetlidir.
Genel soğuk algınlığı belirtileri:
> Akan bir burun; müküs koyulaşır ve sarı-yeşll bir renk alır.
> Hapşırma.
> Boğaz ağrısı ve öksürük.
> Hafif ateş ve baş ağrısı.
insanlar çoğu kez şiddetli soğuk algınlığına yakalandıklarında grip olduklarını düşünür. Grip belirtileri bazen tıkalı bir burun, öksürük ve boğaz ağrısını da içerir. Ancak grip olunduğunda daha çok görülenler şunlardır:
>Yüksek ateş, terleme ve titreme.
> Kas ağrısı.
> Baş ağrısı.
> Bitkinlik ve güçsüzlük.
> İştah kaybı.
>>> Yaygın soğuk algınlığı virüsünün bilgisayar çizimi. Virüs havadaki zerrecikler ve el temasıyla kolayca yayılır.
>>> Hapşırık aracılığıyla minik zerreler havaya karışır ve yakınlarda olan biri tarafından solunabilir. Bu genellikle soğuk algınlığı ve grip virüsünün yayılma biçimidir.
Soğuk algınlığına birçok virüsün yol açması yüzünden bir kez soğuk algınlığına yakalanmak bir diğeri için bağışıklık sağlamaz. Yetişkinlerin, çocuklara nazaran soğuk algınlığına daha az duyarlıdır çünkü yetişkinler yaygın türlere karşı bağışıklık geliştirmişlerdir ve çocuklar, virüsün çocuktan çocuğa hızla yayılabileceği kalabalık gruplarla (okulda) daha çok zaman geçirirler.
Gribin nedeni asıl olarak A ve B tipi virüsün yol açtığı enfeksiyondur ve A tipi daha şiddetlidir. Ancak grip virüsleri sürekli kendilerini değiştirir. Gribe yakalanmak, kendine yeni özellikler katan virüse karşı bağışıklık sağlamaz. Gribe yakalanmaktan endişe ediyorsanız daha çok yayılacağı tahmin edilen türlere karşı kendinizi aşılatabilirsiniz. Komplikasyon geliştirme riski taşıyan bazı gruplardaki kişilerin (bkz. karşı sayfada, Grip Aşısı kutusu) yaptırması ısrarla önerilir.
UYARI !
Soğuk algınlığı ya da gribe yakalandıysanı; ve her an soluk alma güçlüğü çekiyorsam; ya da birkaç günden daha uzun süren ateşiniz varsa acilen doktora gidin. Göğüs enfeksiyonu (örneğin zatürre )veya sinüzit ya da kulak enfeksiyonu gibi diğer enfeksiyonlar gelişiyor olabilir. Bu gibi durumlarda doktorunuz enfeksiyonu tedavi etmek için antibiyotik yazabilir. Ancak antibiyotiklerin soğuk algınlığı ya da gribe yol açan virüsler üzerinde herhangi bir etkisi yoktur.
SOĞUK ALGINLIĞI VE GRİP TEDAVİSİNDE KENDİNE YARDIM
Soğuk algınlığı ya da grip için bütün yapabileceğiniz enfeksiyonun en kötü olduğu dönemde rahatınızı sağlamaktır. Aşağıdaki bilgiler soğuk algınlığı ve grip belirtilerinin hafiflemesine yardım edebilir:
Ateşin düşmesine yardımcı olacağından bol bol soğuk sıvı tüketin.
Ateşi düşürmek ve boğaz ağrısını dindirmek için steroit içermeyen antienflamatuar ilaçlar alın (kullanım talimatlarına uyun).
> Vücudunuzu sıcak tutun ve iyi dinlenin.
>Tıkalı burnu açmak için dekonjestan kullanın.
>Alkol ve sigaradan uzak durun.
>Odanın iyice havalandırılmasına dikkat edin ve havasız, dumanlı ya da havası kirli ortamlardan uzak durun.
Soğuk algınlığı birkaç gün sürer, ama grip belirtileri bir hafta kadar devam edebilir. Buna rağmen, gribin en kötü belirtileri, (eğer komplikasyon gelişmediyse) iki veya üç gün içerisinde geçer. Grip sonrası kendinizi bir an için baskı altında ya da yorgun hissedebilirsiniz ve öksürük iki hafta ya da daha uzun süre devam edebilir.
>> Soğuk algınlığı belirtileri bir bebek için özellikle rahatsız edici olabilir. Onu rahatlatabilecek çözümlerin uygulanmasında fayda vardır.
SOĞUK ALGINLIĞI VE GRİP ÇARELERİ
Bunlara karşı kullanılabilecek bir dizi reçetesiz alınabilecek ilaç mevcuttur ve aralarında güçlü ağrı kesici maddeler, çeşitli dekonjestanlar, kafeine ve başka maddeler bulunur, ilaç içeriğini incelemeniz önemlidir; başka ilaçlar da kullanıyorsanız, daha da önemli olur. Ağrı kesici, özellikle para-setamol düzeyi dikkatle gözlenmelidir.
Öksürük ilaçları ağrının dinmesini ve öksürükle boğaz ağrısının neden olduğu tahrişin azalmasını sağlar. Sıcak bal ve C vitamini içeren limon suyu vücudun soğuk algınlığı ile mücadele etmesine yardımcı olur ve ballı sıcak içeceğin yatıştırıcı etkisi biraz ferahlık da verir.
DOKTORA NE ZAMAN GİTMELİSİNİZ ?
Enfeksiyon normalden daha uzun sürdüyse ya da belitiler beklediğinizden daha da kötü olmaya başladıysa doktora gitmenizde fayda vardır. Grip yaşamı tehdit eden komplikasyonlara yol açabilir; şiddetli bir enfeksiyon geçirdiğinizden şüphe ediyorsanız ve semptomlarınız iki ya da üç günden sonra düzelme belirtileri göstermiyorsa doktora gitmeniz önemlidir.
KİM EN FAZLA RİSK ALTINDADIR ?
Belirli insanlar gribe yakalandıklarında komplikasyon geliştirme riskine daha fazla sahiptir. Bu komp 1 ikasyon 1 ar arasında bronşit (hava yollarına etki eden bakteri-yel bir enfeksiyon) ve bir akciğer enfeksiyonu olan zatürre yer alır. Grip salgınları sırasında zatürre ölümleri yaygındır.
Grip nedeniyle komplikasyon geçirme riski en fazla olanlar:
Prematüre doğmuş ya da kilosu düşük yenidoğanlar ve küçük çocuklar.
Yaşlılar.
Sigara kullananlar.
Astımlılar.
Şeker hastalığı ya da AİDS gibi nedenler yüzünden bağışıklık sistemi zayıflamış kişiler.
Kötü beslenen ya da sağlığı iyi olmayan kişiler.
Grip belirtileri geliştirmeye başlayan ve risk grubunda bulunanların evde tedavi edilmemesi gerekir. Belirtiler görülür görülmez doktora gidilmelidir. Antiviral tedavi yapılabilir, ama bu yalnızca ilk 36 saat içinde etkilidir. Doktorunuz ayrıca komplikasyonlara karşı koruyucu önlem olarak antibiyotik de yazacaktır. Kompli-kasyonlardan, örneğin zatürreden şüphe ediliyorsa, teşhisin doğrulanması için röntgen çektirmeniz gerekebilir. Şiddetli vakalarda tedavi için hastaneye yatırılmanız gerekebilir.
GRİP AŞISI
Gribe yakalandıklarında ciddi hastalık geçirme riski taşıyanların doktora giderek her sonbahar ve kış dönemi boyunca kendilerine koruma sağlayacak grip aşısını olmaları önerilir. Aşı her yıl değişir ve hedefi en yaygın olacağı tahmin edilen grip türlerine karşı koruma sağlamaktır. Grip aşısı şu kişilere önerilebilir:
► 50 yaşın üstündekiler.
► Diyabetliler (şeker hastaları)
► Astımlılar
► Kalp ve solunum sistemi rahatsızlıkları olanlar.
► Bağışıklık sistemini baskılayan ilaçlar kullananlar.
► Çocuklar, özellikle her gün kreş ya da benzeri bir bakım merkezine gidenler.
► ► ► Bol bol dinlenmek, vücudunuzu sıcak tutmak ve bol sıvı tüketmek enfeksiyonla mücadelede vücudunuza enerjisini toplama olanağı tanır.